काठमाडौं । आजको व्यस्त जीवनशैलीमा, धेरैजसो मानिसहरू राति अबेरसम्म मोबाइल, ल्यापटप वा टेलिभिजनमा समय बिताउँछन् र ढिलो सुत्छन् । बिहान चाँडै उठेर अफिस, कलेज वा अन्य काममा जानुपर्ने बाध्यताले उनीहरूले पर्याप्त निद्रा लिन पाउँदैनन् ।
निद्रा हाम्रो मानसिक र शारीरिक स्वास्थ्यको लागि अत्यन्त महत्त्वपूर्ण छ । निद्राको कमीले शारीरिक र मानसिक स्वास्थ्यमा गम्भीर असर पार्न सक्छ, जसले गर्दा विभिन्न रोगहरूको जोखिम बढ्छ । विशेषज्ञहरूका अनुसार, दैनिक ७ देखि ८ घण्टा गुणस्तरीय निद्रा लिनु आवश्यक छ, विशेष गरी रातको समयमा, किनकि यो समयमा शरीरका मांसपेशीहरू मर्मत हुन्छन् र दिमागले विश्राम पाउँछ ।
निद्रा नपुग्दा देखिने सङ्केतहरू
निद्राको कमीले शरीरमा विभिन्न सङ्केतहरू देखिन्छन् । यी सङ्केतहरूमा बारम्बार थकान महसुस हुनु, बिहान उठ्न गाह्रो हुनु, कुनै पनि कुरामा ध्यान केन्द्रित गर्न कठिनाइ, चिडचिडापन, तनाव, र मुडमा उतारचढाव हुन् ।
यस्ता लक्षणहरूलाई बेवास्ता गर्दा स्वास्थ्यमा दीर्घकालीन असर पर्न सक्छ । विशेष गरी रातको समयमा काम गर्ने व्यक्तिहरूमा यस्ता समस्याहरू बढी देखिन्छन्, किनकि उनीहरूको निद्रा चक्र नियमित हुँदैन ।
निद्राको कमीले हुने स्वास्थ्य समस्याहरू
लामो समयसम्म निद्रा नपुग्दा स्मरणशक्ति कमजोर हुने, निर्णय लिने क्षमता घट्ने, र रोग प्रतिरोधक क्षमता कमजोर हुने खतरा हुन्छ । यसले शरीरलाई रोगसँग लड्न कमजोर बनाउँछ । निद्राको कमीले टाउको दुख्ने, भोकमा परिवर्तन, मोटोपना, मुटु रोग, र मधुमेह जस्ता गम्भीर स्वास्थ्य समस्याहरू निम्त्याउन सक्छ ।
निद्राको कमीले मानसिक स्वास्थ्यमा पनि नकारात्मक प्रभाव पार्छ, जसले डिप्रेसन र चिन्ता जस्ता समस्याहरूलाई बढावा दिन सक्छ ।
पर्याप्त निद्राको फाइदा
पर्याप्त निद्रा लिनाले दिमाग शान्त रहन्छ, शरीरमा ऊर्जा बढ्छ, र दिनभरको काममा ध्यान केन्द्रित गर्न सकिन्छ । नियमित र गुणस्तरीय निद्राले चिडचिडापन, तनाव, र मुड स्विङलाई कम गर्न मद्दत गर्छ । साथै, यसले रोग प्रतिरोधक क्षमता बलियो बनाउँछ र समग्र स्वास्थ्यलाई सुधार गर्छ । पर्याप्त निद्रा लिनाले मानिसहरूले आफ्नो दैनिक कार्यमा राम्रो प्रदर्शन गर्न सक्छन् र जीवनमा सकारात्मक दृष्टिकोण राख्न सक्छन् ।
निद्रा सुधार्ने उपायहरू
निद्राको गुणस्तर सुधार गर्न केही साधारण तर प्रभावकारी उपायहरू अपनाउन सकिन्छ । पहिलो, सुत्ने र उठ्ने समय निश्चित गर्नुहोस् ताकि शरीरको जैविक घडी नियमित होस् । सुत्नुअघि मोबाइल, ल्यापटप, र टेलिभिजनको प्रयोग कम गर्नुहोस्, किनकि यी उपकरणहरूको नीलो प्रकाशले निद्राको चक्रलाई बिगार्छ ।
गहिरो श्वासप्रश्वास, ध्यान, वा हल्का सङ्गीत सुन्ने जस्ता आरामदायी गतिविधिहरूले निद्रालाई प्रोत्साहन गर्छ । क्याफिनयुक्त पेय पदार्थ जस्तै चिया र कफी साँझको समयमा पिउनबाट जोगिनुहोस् । सुत्ने कोठालाई अँध्यारो, शान्त, र आरामदायी बनाउनुहोस्, र हल्का र सहज लुगा लगाउनुहोस् ।
तपाईँलाई निद्रासँग सम्बन्धित गम्भीर समस्या छ भने, तुरुन्तै चिकित्सकसँग परामर्श गर्नुहोस् । निद्राको कमीले तपाईँको जीवनको गुणस्तरमा ठूलो असर पार्न सक्छ । विशेषज्ञहरूले सुझाव अनुसार, स्वस्थ जीवनशैली र नियमित निद्राको बानी अपनाउनाले तपाईँको शारीरिक र मानसिक स्वास्थ्यमा उल्लेखनीय सुधार आउन सक्छ । निद्रालाई प्राथमिकता दिनुहोस्, किनकि यो स्वस्थ र सुखी जीवनको आधार हो ।
