काठमाडौं । अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोगबाट भिजिट भिसा दुरुपयोग प्रकरणमा एक सहसचिव सहित दर्जनौ सरकारी कर्मचारीमाथि छानबिन गरिरहेको छ । तत्कालीन गृहमन्त्री रमेश लेखकको समयमा तीर्थराज भट्टराई लगायतका दर्जन कर्मचारीले भिजिट भिसा दुरुपयोग गरेर दैनिक लाखौँ रुपैयाँ अपचलन गरेको आरोपपछि अख्तियारको अनुसन्धान जारी रहेको छ ।
भट्टराई लगायतका कर्मचारीमाथि अनुसन्धानको नतिजा आइसकेको छैन । जेठ ७ मा पक्राउ परेका भट्टराई हाजिर जमानीमा निरन्तर अख्तियारको सम्पर्कमा रहेका छन् । तर भिसाको दुरुपयोग गर्दै ठूलो रकमको चलखेल गर्ने गरी हुने कामहरू अब रोकिएला कि भन्ने अपेक्षा गरेका बेला सरकारले भिजिट भिसामा विदेश जानेहरूका लागि मापदण्ड नै परिमार्जन गरेको छ ।
अध्यागमन विभागले गरेको तयारीलाई सरकारले अन्तिम रुप दिएपछि भिजिट भिसामा हुने संगठित ठगी रोकिने अपेक्षा गर्न थालिएको जनाएको छ । तर, भिजिट भिसाको दुरुपयोग हुनसक्ने खतरा भने उत्तिकै रहेको छ ।
भिजिट भिसामा विदेश जानुपर्ने यात्रुले विमानस्थलमा सास्ती खेप्ने गरेका थिए । विमानस्थलमा सेटिङ भएकाहरू जस्तोसुकै अवस्थामा पनि विदेश जान सक्ने र सेटिङ गर्न नसक्नेहरू बलियो आधार हुँदा पनि फर्किनुपर्ने बाध्यता थियो ।
यसरी विमानस्थलमा कोडकै आधारमा असुली हुने गरेपछि तत्कालीन प्रधानमन्त्री केपी ओली र गृहमन्त्री रमेश लेखकले संसददेखि सडकसम्मै अनेकन आरोप खेपेका थिए । संसदीय छानविन समिति नै बनेको थियो । गएको असार १० गते सरकारले पूर्वमुख्यसचिव शङ्करदास बैरागीको संयोजकत्वमा सात सदस्यीय समिति गठन गरेको थियो । यो समितिले काम गर्ने भनिएपनि विवाद भने जहाँको त्यही थियो । त्यसबेला भिजिट भिसाकै विषयमा प्रतिपक्षी दलमा विशेषतः राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी र राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टीले संसद अवरुद्ध गरेका थिए ।
यसरी संसददेखि सडकसम्म भिजिट भिसाबारे प्रश्न उठेपछि विमानस्थलमा समेत कडाई गर्ने गरिएको थियो । तर, यहि प्रावधानका कारण पनि सेटिङ थप चर्किनसक्ने भन्दै समाधान खोज्नका लागि अध्यागमनले अध्ययन गरिरहेको थियो । केपी ओली नेतृत्वको सरकार ढलेपछि बनेको अन्तरिम सरकारले अब भने अध्यागमनले तयार पारेको मापदण्डलाई अघि बढाउने भएको हो । विभागले मापदण्ड फेर्दै भिजिट भिसामा जानेहरूका लागि नयाँ मापदण्ड लागू गर्ने जनाएको छ । यसले अब भिजिट भिसामा विदेश घुम्न जाने नेपालीहरूले केही सर्त तथा नियमहरू भने पालना गर्नुपर्नेछ ।
भिजिट भिसामा विदेश जानुपर्ने यात्रुले विमानस्थलमा सास्ती खेप्ने गरेका थिए । विमानस्थलमा सेटिङ भएकाहरू जस्तोसुकै अवस्थामा पनि विदेश जान सक्ने र सेटिङ गर्न नसक्नेहरू बलियो आधार हुँदा पनि फर्किनुपर्ने बाध्यता थियो ।
यसअघिको भिजिट भिसा सम्बन्धिको व्यवस्थाले नागरिकको थप लागत बढेको भन्दै विभागले मापदण्ड परिमार्जन गरेको जनाएको छ । भिजिट भिसा सहज र खुकुलो बन्दा मानव तस्करी थप मौलाउन सक्ने खतरा भने बढेको छ । यो भन्दा पहिले दुईतर्फी हवाई टिकट, होटेल बुकिङ, ५ सय अमेरिकी डलर जस्ता थुप्रै प्रावधानले झन्झटिलो बनाएको थियो । तर, मानव तस्करी गर्नेहरूले भने सहजै अध्यागमन पार गराउने गरेका थिए । तर, घुम्नकै लागि भनेर जाने कयौं यात्रुहरूले भने समस्या भोग्दै आएका थिए ।
अब नयाँ व्यवस्थाले विदेश घुम्न चाहनेहरूलाई सहज हुने ठानिएपनि मानव तस्करी गर्नेहरूले थप मौकाको फाइदा उठाउन सक्ने खतरा भने देखिन्छ ।
भिजिट भिसामा जानेले विदेशमा सिर्जित समस्याका आफै जिम्मेवार हुनुपर्ने स्वःघोषणा गर्नुपर्ने व्यवस्थालाई लिएर कतिपयले सरकार नागरिकप्रतिको जिम्मेवारीबाट पन्छिन खोजेको बताएका छन् । नेपालका दूतावास रहेका र नरहेका देशमा भिजिट भिसामा जाने जोकोही नेपाली नागरिकप्रति सरकार जिम्मेवार बन्नुपर्ने र सचेतनासहित विदेश घुम्न जानेहरूलाई प्रेरित गर्नुपर्नेमा जोड दिन थालिएको छ । यद्यपि अहिलेको व्यवस्थाले नागरिकलाई सहज हुने दाबी सरकारी अधिकारीहरूले गर्दै आएका छन् ।
अहिलेको प्राबधान
१. कम्तीमा ६ महिनाको म्याद भएको राहदानी
२. गन्तव्य मुलुकको हवाइ टिकट
३. सम्बन्धित देशको प्रवेशाज्ञा वा अनअराइभल भिसा हुने मुलुक भए भिसा नचाहिने
४. विदेशमा सिर्जित परिणाममा स्वयं जिम्मेवार रहने स्वःघोषणा
