काठमाडौँ । अमेरिकी प्रतिबन्धका कारण नोभेम्बरमा रूसी तेल निर्यातमा तीव्र गिरावट आएको छ । अन्तर्राष्ट्रिय ऊर्जा एजेन्सी (आइइए) ले प्रतिबन्धको चिन्ताले खरीददारहरूलाई दबाब दिएको रिपोर्ट गरेको छ ।
एजेन्सीले नोभेम्बरमा रूसी तेल निर्यात प्रति दिन ४२० किलो ब्यारेलले घटेको आफ्नो रिपोर्टमा उल्लेख गरेको छ । कम ढुवानी र कमजोर मूल्यहरूको संयोजनले मस्कोको तेल राजस्व ११ अर्ब डलरमा घटेको छ, जुन एक वर्ष अघिको तुलनामा ३.६ अर्ब डलरले घटेको हो ।
आइइएले नोभेम्बरमा रूसको कुल तेल निर्यात प्रति दिन लगभग ४०० किलो ब्यारेलले घटेर ६.९ माइक्रोलिटर प्रति दिन पुगेको छ, किनकि खरीददारहरूले थप कडा प्रतिबन्धहरूसँग सम्बन्धित प्रभाव र जोखिमहरूको मूल्याङ्कन गरेका छन् ।
निर्यातमा आएको गिरावटले युराल कच्चा तेलको मूल्यमा पनि तीव्र गिरावट ल्यायो, जुन प्रति ब्यारेल ८.२ डलर (प्रति ब्यारेल लगभग १५९ लिटर हो) ले घटेर ४३.५२ डलर प्रति ब्यारेलमा पुगेको छ । यसले निर्यात आम्दानीलाई फेब्रुअरी २०२२ मा युक्रेन द्वन्द्व सुरु भएदेखि नै सबैभन्दा कम स्तरमा पुर्याएको पाइएको छ ।
अमेरिकाले धेरै देशहरूलाई उनीहरूले रूसी तेल खरिद गर्न जारी राखेमा थप कर र दण्डात्मक व्यापार उपायहरूको सामना गर्नुपर्ने चेतावनी दिदै आएको छ । रूसबाट तेलको निरन्तर खरिदलाई उद्धृत गर्दै, अमेरिकाले भारतबाट आयातमा थप २५ प्रतिशत कर लगाएपछि दुवै देशको व्यापारिक सम्बन्ध अहिलेसम्म पनि सुधार आउन सकेको छैन ।
आईईएका अनुसार, नोभेम्बरमा विश्वव्यापी तेल आपूर्ति प्रति दिन ६१० किलो ब्यारेलले घट्यो, जसले गर्दा सेप्टेम्बरको रेकर्ड १०९ मिलियन ब्यारेल प्रति दिन (एमबीडी) बाट संचित गिरावट प्रति दिन १.५ मिलियन ब्यारेल प्रति दिन (एमबीडी) मा ल्यायो ।
प्रतिवेदनमा प्रतिबन्धहरू प्रभावित रूस र भेनेजुएलामा आपूर्ति अवरोधका कारण कुल गिरावटको तीन-चौथाई भन्दा बढी ओपेक प्लस देशहरूले जिम्मेवारी लिएका छन् । यस समूहले विगत दुई महिनामा आपूर्ति गिरावटमा ८० प्रतिशत योगदान पुर्याएको छ, जसले कुवेत र काजाकिस्तानमा भएका प्रमुख अनियोजित अवरोधहरू, साथै रूस र भेनेजुएलामा जारी संकुचन पनि प्रमुख कारण मध्ये एक बनेको छ ।
यसको विपरित, हालका महिनाहरूमा इरानको तेल उत्पादन प्रति दिन लगभग १.९ मिलियन घनमिटरमा स्थिर रहेको छ । गैर ओपेक प्लस उत्पादकहरू मध्ये, अमेरिका, ब्राजिल र जैविक इन्धन समग्र आपूर्ति गिरावटको मुख्य कारण थिए ।
हालै कडाइको बावजुद, आइइएले विश्वव्यापी तेल आपूर्ति २०२५ मा प्रति दिन ३० लाख ब्यारेल र २०२६ मा प्रति दिन २.४ मिलियन ब्यारेलले बढ्ने अपेक्षा गरेको छ । एजेन्सीले २०२६ को लागि आफ्नो माग पूर्वानुमानलाई पनि बढाएर ८६० हजार ब्यारेल प्रतिदिन पुर्याएको छ, जुन यसको अघिल्लो अनुमान भन्दा ९० हजार ब्यारेल प्रतिदिन बढी हो ।
प्रतिवेदनले यस वर्ष मागको आधा वृद्धि पेट्रोल र जेट/मट्टीतेलबाट आउने बताएको छ, जबकि प्राकृतिक ग्यास र सौर्य ऊर्जालाई विद्युत उत्पादनको लागि प्रतिस्थापन गरिएको कारणले इन्धन तेलको माग घट्दै गएको छ । यसैबीच, आइइएले रिफाइनरी आउटेज र रूसी कच्चा तेलबाट बनेका उत्पादनहरूमा आगामी इयू प्रतिबन्धका कारण नोभेम्बरमा उत्पादन क्र्याक र रिफाइनिङ मार्जिन तीन वर्षको उच्चतम स्तरमा पुगेको छ ।
