रमेश घिमिरे (स्वतन्त्र पत्रकार)
नेपालका राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारी नेपालको उत्तरी छिमेकी राष्ट्र चीनका राष्ट्रपति सी जिनपिङको निमन्त्रणामा चीनको राजकीय यात्रा पूरा गरी गत साता स्वदेश फर्किएकी छिन् । राष्ट्रपति भण्डारीको यो भ्रमण साँचो अर्थमा ऐतिहासिक सावित भएको छ ।
प्रथमतः नेपालमा संघीय गणतन्त्र स्थापना भएको एक दशकपछि मात्र नेपालका राष्ट्रपतिको चीनको राजकीय भ्रमण सम्भव भएको हो । यो भ्रमणमा केही यस्ता कार्यहरु भएका छन्, जसले गर्दा नेपाल–चीन सम्बन्धमा नयाँ आयाम थपिएको छ ।
जस्तै सन् २०१६ मा भारतीय नाकाबन्दीताका प्रधानमन्त्री केपीशर्मा ओलीको पहिलो प्रधानमन्त्रीत्वकालमा भएको नेपाल–चीन व्यापार तथा पारवहन सन्धिको प्रोटोकलमा हस्ताक्षर भएपश्चात् यस सन्धिले पूर्णता पाएको छ । यस सन्धि र प्रोटोकलमा हस्ताक्षर भएपछि भूपरिवेष्ठित राष्ट्रको हैसियतले नेपालले आफ्नो अन्तर्राष्ट्रिय व्यापार गर्न उत्तर (चीन) र दक्षिण (भारत) दुवै छिमेकीको बन्दरगाहलगायत अन्य सुविधा प्राप्त गर्ने सुनिश्चितता प्राप्त गरेको छ । यो नेपाल सरकारको कूटनीतिक सफलता हो । यस सम्झौताबाट नेपालले भविष्यमा ठूलो फाइदा उठाउन सक्छ ।
यो प्रोटोकलमा हस्ताक्षर भएपछि यसलाई जतिसक्दो चाँडो कार्यान्वयन गर्न नेपाल सरकारको काँधमा ठूलो जिम्मेवारी थपिएको छ । किनभने, हाल नेपाल–चीन व्यापारको लागि कनिकुथी केरुङ नाकामात्र सञ्चालनमा छ । यसको पूर्ण कार्यान्वयनका लागि सबै मौसममा प्रयोग हुनसक्ने दुईलेनको राजमार्ग निर्माणको लागि युद्धस्तरमा जुटिहाल्नु पर्दछ । अन्यथा, यो सम्झौता कागजमै सीमित भएर रहिरह्यो भने नेपालकै तेस्रो मुलुकसँग व्यापारको लागि भारतसँगको निर्भरता कायमै रहिनैरहने छ ।
यस्तै चिनियाँ राष्ट्रपति सी जिनपिङ र नेपालको राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीबीच बेइजिङको ग्रेटहल अफ दि पिपुलमा भएको भेटको अवसरमा नेपाल–चीन सम्बन्धको बारेमा जुन उद्गार चीनका राष्ट्रपति सीले व्यक्त गरेका छन्, त्यो नेपाल र नेपाली जनताको लागि अत्यन्त मननयोग्य छ ।
चिनियाँ मिडिया सीजीटीएन (चाइना ग्लोबल टेलिभिजन नेटवर्क)का अनुसार राष्ट्रपति सीले नेपाललाई विशेष महत्व दिँदै भनेका छन्– ‘चीनले नेपालसँगको सम्बन्धलाई सधैँ उच्च प्राथमिकतामा राखेको छ’ र चीन, नेपालले आफ्नो राष्ट्रिय स्वाधिनता, सार्वभौमसत्ता र भौगोलिक अखण्डता अक्षुण्ण राख्न चालेको कदमलाई समर्थन गर्नुका साथै आफ्नो राष्ट्रिय परिस्थितिअनुसार स्वतन्त्र रुपले अंगीकार गरेको सामाजिक व्यवस्था र आफ्नो देशको विकासको लागि रोजेको बाटोको सदैव समर्थन गर्दछ ।’ ‘यसका साथै चीन, नेपालले सदैव चीनको राष्ट्रिय हित र यससम्बन्धी विषयमा नेपालको हठ समर्थनलाई सदैव आत्मसात गर्दछ ।’
सीले अगाडि भनेका छन्– ‘चीन–नेपाल आधारभूत संरचनाहरुको विकासमा लाग्नुका साथै सीमापार आर्थिक विकास क्षेत्रको निर्माणमा अथक रुपमा लाग्नु पर्दछ । यसका साथै द्विपक्षीय सम्बन्धलाई नयाँ उचाईमा पु¥याउनाका निमित्त विधायिका संस्थाहरु, राजनीतिक दलहरु, युवा, थिंकट्यांक, मिडिया र स्थानीयस्तरमा सघन अन्तर्सम्बन्ध हुनु आवश्यक छ । यही कुरालाई ध्यानमा राख्दै चीनले नेपालका राजनीतिक दल, सामाजिक अभियन्ता, सञ्चारकर्मी, कलाकार र व्यापारीहरुलाई चीनको विकास देखाउन निम्ता गर्ने गरेको छ । आधुनिक चीनको विकासले नेपालीहरु प्रभावित भएका छन् । त्यसैगरी नेपालको जलविद्युत् र पूर्वाधार क्षेत्रमा चिनियाँहरुले चासो देखाएका छन् । हजारौँ चिनियाँ पर्यटक भ्रमणमा आउने गरेका छन् । यसले जनता जनताबीचको सम्बन्धलाई बलियो बनाएको छ ।
यसबाट के स्पष्ट हुन्छ भने राष्ट्रपति सी नेपाल–चीन सम्बन्धलाई सगरमाथाको उचाइमा पु¥याउन उद्यत छन् । यो भनेको केपी शर्मा ओलीको सरकारलाई विश्व आर्थिक महाशक्ति राष्ट्र चीनसँग सघन सहकार्य गरेर ‘समृद्ध नेपाल, सुखी नेपाली’को सपानालाई साकार तुल्याउन अपूर्व अवसर प्राप्त भएको छ ।
