नयाँदिल्ली । भारतले बिहीबार स्वदेशी डिजाइनमा निर्मित ९७ तेजस लडाकु विमानहरूका लागि सात अर्ब डलरको अर्डरमा हस्ताक्षर गरेको छ।
विश्वको सबैभन्दा ठूलो हतियार आयातकर्तामध्ये एक राष्ट्र भारतले आफ्नो सेनाको आधुनिकीकरणलाई उच्च प्राथमिकता दिएको छ र घरेलु उत्पादनलाई बढवा दिन बारम्बार प्रयास गरिरहेको छ।
तेजस लडाकुहरूको लागि गरिएको माग एक पटकमा भारतले गरेको लडाकु विमान ९जेट० हरूको सङ्ख्याको हिसाबले सबैभन्दा ठूलो हो ।
पहिलो भारतीय जेट तेजस ९प्रतिभा० सन् २०१६ मा वायु सेनामा प्रयोगमा ल्याइएको थियो भने लडाकुको उन्नत संस्करण, एमके–१ ए को लागि पछिल्लो माग भएको हो ।
भारतको रक्षा मन्त्रालयले हिन्दुस्तान एरोनोटिक्स लिमिटेड (एचएएल) सँग ९८ लडाकु र २९ ट्विन सिटरसहित ९७ लाइट कम्ब्याट एयरक्राफ्ट (एलसीए) एमके १ए खरिद गर्न सम्झौता गरेको जनाएको छ ।
एचएएल एक सरकारी रक्षा कम्पनी हो र यसमा १०० भन्दा बढी भारतीय कम्पनीहरू निर्माण प्रक्रियामा संलग्न छन् । विमानमा ‘६४ प्रतिशतभन्दा बढी स्वदेशी सामग्री’ प्रयोग गरिएको जनाइएको छ।
मन्त्रालयले भनेको छ, ‘यी विमानहरूको आपूर्ति सन् २०२७/०२८ सम्ममा सुरू हुनेछ र छ वर्षको अवधिमा पूरा हुनेछ ।’
नयाँ दिल्लीले विशेष गरी छिमेकी पाकिस्तानलगायत विभिन्न मुलुकमबाट खतराको सामना गरिरहेको छ । भारतले मे महिनामा चार दिने द्वन्द्व लडेको थियो, जुन सन् १९९९ पछि सबैभन्दा खराब भिडन्त थियो ।
दुवै पक्षले एकअर्काको लडाकु विमानलाई खसालेको दाबी गर्दै विजयको दाबी गरेका थिए ।
रक्षा तयारी मजबुत
रक्षामन्त्री राजनाथ सिंहले एक विज्ञप्ति जारी गर्दै विमानले आफ्नो रक्षा तयारीलाई मजबुत बनाउने बताएका छन् ।
उनले भने, ‘यो सम्झौताले स्वदेशी रूपमा विकसित विमान तेजसप्रति सरकार र सशस्त्र बलको आत्मविश्वास र भरोसालाई प्रतिबिम्बित गर्दछ ।’
योआगामी वर्षहरूमा भारतीय वायु सेना (भारतीय वायुसेना) को मुख्य आधार हुनेछ । भारतले सन् १९६० को दशकदेखि प्रयोग हुँदै आएको सोभियत सङ्घकालीन मिग–२१ विमानको अन्तिम उडान शुक्रबार चण्डीगढस्थित वायुसेनाको एक प्रमुख बेसमा ‘फ्लाईपास्ट’ समारोह आयोजना गर्ने भएको छ । यससँगै अनुमानित ३६ मिगहरूले आफ्नो सेवा समाप्त गर्नेछन् ।
भारतले समग्रमा ८७४ मिग–२१ विमान खरिद गरेको थियो । मिग–२१ विमानको दशकौँको अवधिमा लगभग ४०० दुर्घटनाहरू भएको र २०० भारतीय पाइलटहरूको ज्यान गएको थियो । त्यसैले विमानहरूलाई आलोचकहरूले ‘उड्ने कफिन’ उपनाम दिएको पाइन्छ ।
मिगसम्बन्धी पुस्तकका सहलेखक अंगद सिंहका अनुसार नयाँ दिल्लीले सन् १९९० को दशकको मध्यसम्ममा यी विमानहरू बन्द गर्ने योजना बनाएको थियो । उनले भने, ‘ती प्रयासहरू रोकिए किनकि भारतसँग ति विमान अपग्रेड गर्नुको विकल्प थिएन ।’
भारतले गत अप्रिलमा फ्रान्सको ‘दसाल्ट एभिएसन’ सँगबाट २६ वटा राफेल लडाकु विमान खरिद गर्ने सम्झौता गरेको थियो । तिनीहरू यसपहिले सेवामा रहेका ३६ वटा राफेल लडाकु विमानमा सामेल हुनेछन् ।
सिंहले अगस्टमा भारतले फ्रान्सेली कम्पनीसँग मिलेर स्वदेशमा फाइटर जेट इन्जिन विकास र निर्माण गर्ने बताएका थिए ।
त्यसपछि मे महिनामा नयाँ दिल्लीले उन्नत मध्यम कम्ब्याट विमान (एएमसीए) को प्रोटोटाइपलाई अनुमोदन गरेको घोषणा गरिएको थियो ।
यो दशकमा भारतले आफ्नो विशाल हेलिकप्टर फ्याक्ट्री खोलेको छ, आफ्नो पहिलो घरेलु विमानवाहक पोत, युद्धपोत र पनडुब्बीहरू प्रक्षेपण गरेको छ र लामो दूरीको हाइपरसोनिक मिसाइलको सफल परीक्षण गरेको छ ।
यसको पछिल्लो परीक्षण बुधवार दुई हजार किलोमिटर (एक हजार २४२ माइल) को दूरीमा मार हान्ने विशेष प्रविधिमा आधारित प्रणालीमा बनाइएको अग्नि–प्राइम मिसाइल हो ।
